شمع در موتورسیکلت نقش قلب را در بین اجزا موتور ایفا می‌کند. همان‌طور که موجود زنده بدون قلب می‌میرد، موتورسیکلت نیز بدون شمع مرده محسوب می‌شود. شمع موتورسیکلت با ایجاد جرقه الکتریکی موجب انفجار بنزین و روشن شدن موتور می‌شود. حال تصور کنید این قطعه حیاتی معیوب شود، قطعا موتور از کار می‌‌افتد. دلایل معیوب شدن شمع موتورسیکلت بسیار زیاد است که به تفضیل در ادامه آمده است.
به گزارش یدکی مارکتز به نقل از آموزشگاه پایتخت فناوری، موتورسیکلت وسیله‌ای کاربردی است و امروزه بسیاری از افراد برای ترددها روزانه در سطح شهر و یا مسابقات موتور سواری در پیست از موتور سیکلت استفاده می‌کنند. موتور سیکلت اجزا مختلفی دارد که خرابی و وجود عیب در هر قسمت می‌تواند عملکرد موتور را تحت تاثیر قرار دهد.
شمع موتور چگونه کار می‌کند
شمع موتورسیکلت نقش حیاتی و مهمی در روشن شدن موتورسیکلت دارد. شمع موتورسیکلت از هفت قسمت تشکیل شده است، عایق سرامیکی یا چینی، بدنه شمع، پایه اتصال، الکترود منفی، الکترود مثبت، گپ یا فاصله بین دو الکترود، ترمینال شمع، که هر کدام وظایفی را بر عهده دارند. با ورود سوخت به محفظه احتراق، سوخت به وسیله سیلندر با اکسیژن ترکیب شده و فشرده‌سازی می‌شود. برای اینکه احتراق اتفاق بیافتد باید شمع موتور سیکلت جرقه‌ایی ایجاد کند. جرقه ایجاد شده موجب روشن شدن موتور سیکلت و حرکت آن می‌شود. حال به دلایل زیادی ممکن است شمع از کار بیافتد و دیگر کارایی نداشته باشد.
عملکرد شمع موتورسیکلت
شمع موتور سیکلت تاثیر مستقیمی بر راندمان و عملکرد مناسب متور دارد. شمع استارت زدن و روشن شدن موتور را تنظیم می‌کند. اگر شمع به دلایلی معیوب شده باشد می‌توانید با بررسی ظاهری شمع به وجود عوامل مخرب پی ببرید. شمع خراب منجر به بالارفتن مصرف سوخت، تولید آلاینده‌ها و حتی استهلاک زود هنگام قطعات می‌شود. توجه داشته باشید که شمع در موتور سیکلت به ازای هر کیلومتر مشخصی باشد باید تعویض گردد و معمولا از حد مشخصی که بگذرد دیگر کارایی لازم را نخواهد داشت. عمر مفید شمع در موتور سیکلت 20 هزار کیلومتر تعیین شده است اما بهتر است برای جلوگیری از بوجود آمدن ایرادات اساسی در موتور در هر 10 هزار کیلومتر شمع موتور تعویض شود. بی توجهی به موضوع تعویض شمع‌ها در زمان مناسب خسارت زیادی را به قطعات زده و هزینه مالی زیادی در پی خواهد داشت.
شمع بر روی سیلندر کار گذاشته شده است و با برق، سوخت و هوا در تماس است. زمانی که شمع برق ولتاژ بالا را دریافت کند باعث ایجاد جرقه‌ایی بین مخلوط هوا و بنزین در محفظه سیلندر می‌شود از این رو نیروی جهت استارت اولیه و روشن شدن موتور سیکلت فراهم می‌شود. عملکرد شمع و تماس آن با برق و بنزین و جرقه‌ها باعث می شود به مرور در ظاهر شمع تغییراتی ایجاد شود که نشان دهنده مستهلک شدن شمع است. هر چند تشخیص شمع سالم و خراب، کار از آن بازدید کند.
برای بازدید شمع باید حتما موتور خاموش باشد تا برق آن قطع شود. شمع را با آچار مخصوص باز کنید و آن را از سیلندر جدا نمایید. و در زمان تعویض دقت نمایید که موتور خنک باشد تا شمع در جای خود محکم شود.
دلایل خرابی شمع موتورسیکلت و راه‌حل آن‌ها
برای تشخیص علائم خرابی شمع موتورسیکلت باید به اندازه کافی حرفه‌ایی باشید زیرا احتمال اینکه علائم خرابی شمع با علائمی دیگر اشتباه گرفته شود زیاد است. با این حال چند نکته در این باره می‌تواند به شما در تشخیص و رفع سریع‌تر خرابی شمع موتور کمک کننده باشد. زمانی که در هنگام روشن موتور جرقه بزند اما ناگهان از کار بیافتد و یا پس از طی مسافتی ناگهان توقف کند نشان دهنده شمع خراب موتور است. همچنین با چک کردن علائم ظاهری شمع مانند شکستگی‌ها، سوختگی، زنگ زدگی و خوردگی می‌توان فهمید که شمع دچار مشکل شده است. دانستن این نکته نیز مفید است که تعداد شمع‌ها هر موتورسیکلت با تعداد سیلندرهای داخلی موتور رابطه مستقیم دارد، هرچه موتورسیکلت سنگین‌تر باشد تعداد سیلندر بیشتری خواهد داشت و به نسبت آن تعداد شمع‌های موتور نیز بالاتر می‌رود.
1. اگر سوخت با کیفیت استاندارد برای موتور سیکلت استفاده نکنید ترکیبات سربی سوخت موجب پیدایش ایراد در شمع می‌شود و یا اگر در طولانی مدت با سرعت بالا رانندگی کنید، در سر شمع موتور رسوباتی زرد رنگ تشکیل می‌شود. در چنین مواقعی می‌توانید شمع موتور سیکلت را باز کرده و تمیز کنید، اما مطمئنا کارکرد اولیه را نخواهد داشت،پس بهترین راه حل، تعویض آن است. بهتر است در بنزین مصرفی خود را عوض کنید و از بنزین با کیفیت بالا و بدون سرب استفاده کنید
2. زمانی که شمع موتور سیکلت را با دست بررسی کنید متوجه وجود دوده روی شمع‌ها می‌شوید. شمع دوده زده و سیاه است این دوده در قسمت الکترودها، دهانه و پوسته شمع دیده می‌شود. هنگامی که سوخت و ساز تنظیم نیست یعنی نسبت هوا و بنزین مناسب نباشد این دوده‌ها روی شمع را می‌پوشانند. این حالت به دلایل مختلف روی می‌دهد، مثلا فیلتر هوای کثیف جلوی ورود هوا را می‌گیرد که در نتیجه آن نسبت هوا به سوخت کم می‌شود. غلظت زیاد بنزین، شمع سرد به دلیل کاهش کدرنج حرارتی شمع، کم شدن فاصله بین روشن کردن تا خاموش کردن موتور سیکلت. این عوامل مسببب شمع دوده زده هستند. بهتر است شمع را تعویض نمایید و تعمیرات لازم مربوط به فیلتر را نیز انجام دهید تا از تکرار این مشکل جلوگیری شود. البته استفاده از شمع با درجه حرارت بالا نیز توصیه می‌شود.
3. شمع گچه زده و روی آن را خاکستر سفیدی پوشانده است. کیفیت سوخت عامل مهمی در بوجود آمدن این حالت است. پایین بودن کیفیت بنزین بدون سرب و یا استفاده از مکمل‌های غیر استاندارد شمع را دچار این مشکل می‌کند. خاکستر موجود بر روی شمع مانند عایقی عمل کرده که از ارتباط شمع با مخلوط هوا و بنزین جلوگیری می‌کند و درنتیجه جرقه در موتور سیکلت ناقص زده می‌شود و موتور استارت نمی خورد. در این صورت می‌توانید شمع را تمیز کنید و دوباره استفاده کنید در صورتی که راضی کننده نبود اقدام به تعویض آن نمایید.
4. وجود رسوبات روغنی زرد مایل به قهوه‌ایی و یا به اصطلاح روغن زدن سر شمع‌ها، که در این حالت روی الکترودها و پوسته شمع دوده روشن و روغن دیده می‌شود. این حالت درصورتی پیش می‌آید که موتور روغن‌سوزی دارد، روغن وارد محفظه احتراق می‌شود و در واقع یک نشتی وجود دارد. روغن به همراه بنزین به خوبی نمی‌سوزد و درنتیجه مقداری روغن روی الکترود‌های شمع جمع می‌شود. وجود روغن روی شمع باعث می‌شود شمع بیش از حد داغ شده و در نتیجه احتراق زودرس رخ دهد ک باعث افت قدرت موتورسیکلت می‌شود. خوردگی و معیوب بودن رینگ‌های پیستون نیز باعث می‌شود روغن از جداره سیلندرها پاک نشود. همه این عوامل منجر به شمع روغن زده می شود که در نتیجه آن موتور به خوبی استارت نمی‌خورد زیرا احتراق ناقص انجام می‌شود. در این صورت تعمیر اساسی نیاز است و بهتر است شمع تعویض شود و موتور و سایر قطعات نیز بررسی و تعمیر گردد.
5. الکترود میانی شمع دچار خوردگی شده و لبه‌های چینی آن کمی سوخته‌اند. این به معنی پایان عمر شمع است و مسلما باید تعویض شود. هنگامی که شمع دیگر کارایی ندارد به دلیل فاصله زیاد بین الکترود و پلاتین شمع، جرقه‌ایی ضعیف زده می‌شود و موتور روشن نمی‌شود.
6. رسوبات سربی سر شمع دیده می شود. در این حالت قسمت چینی و الکترود شمع به رنگ لعابی زرد متمایل به قهوه ای و گاهی سبز رنگ می شوند. زمانی که ترکیبات سربی در بنزین بالا باشد و موتور طولانی مدت و تخته گاز کار کند این رسوبات لعابی روی شمع جمع می شود در شرایطی که سرب لعاب زیاد شود لایه لعابی از نظر الکتریکی هادی شده و منجر به احتراق ناقص یا ریپ زدن موتور می شود. تمیز کردن لعاب سربی فایده ایی ندارد و مجبور به تعویض شمع هستید.
7. وجود بنزین سر شمع‌ها نشان دهنده مشکلات اساسی در موتور سیکلت شما می‌باشد. اگر چینی سر شمع بنزینی و به دنبال آن سیاه و زغالی شده است، این حالت به علت های مختلفی چون عدم تنظیم درست ساسات، نشت انژکتور سوخت، مخلوط سوخت و هوا غلیظ، سیستم جرقه زنی معیوب و استفاده از شمع سرد رخ می‌دهد. سیاه یا زغالی شدن چینی شمع منجر به احتراق ناقص و ایجاد مشکل در زمان استارت موتور می‌شود. شمع را تعویض نمایید و به همراه آن سیستم برق و شمع ها، انژکتورها و مخلوط هوا و بنزین را بررسی کنید و ایرادات را برطرف نمایید.
8. در سر شمع دو تراشه فلزی قرار دارد که به آن‌ها الکترود منفی و مثبت گفته می‌شود. در واقع زمانی که برق موتور به این دو الکترود می رسد شمع جرقه می‌زند و به دنبال آن موتور روشن می‌شود. الکترودها به دلیل جرقه‌های پی در پی در هر دقیقه که تعداد آن به 500 و یا بیشتر هم می‌رسد همیشه در معرض آسیب‌های جدی قرار دارند از جمله این آسیب‌ها تغییر شکل، ایجاد روسوب، ذوب شدگی یا پوسیدگی الکترود شمع هستند. با کار کردن شمع موتور سیکلت در طولانی مدت و بدون تعویض در زمان مناسب فاصله بین دو الکترود زیاد شده و عملکرد شمع را مختل می‌کند. بنابراین باید شمع همیشه از نظر این دو قطعه چک شود. مشکلات مختلفی ممکن است در الکترود شمع‌ها ایجاد شود و اثرات متفاوتی نیز بر روی موتور سیکلت بگذارند.
9. خوردگی و فرسودگی در الکترود سر شمع دیده می‌شود. در این حالت الکترود مرکزی شمع ذوب شده و تا حدودی از بین رفته است و لبه های آن خورده شده چینی دور الکترود نیز دچار سوختگی شده است و همچنین رسوبات کف مانندی دیده می شود. اگر در زمان مناسب اقدام به تعویض شمع نکرده باشید معمولا این حالت رخ می‌دهد. و یا ممکن است به دلیل بالا بودن زمان تبادل جرقه در شمع نیز باشد. عدم استارت درست و ریپ زدن در زمان شتاب گرفتن از جمله اثرات خوردگی الکترود است. شمع باید تعویض گردد.
10. الکترود مرکزی با رسوباتی پوشیده شده است و به شکل اسفنجی دیده می شود که ساختار نرم و برجسته به خود گرفته است. این حالت در الکترود شمع در شرایط متفاوتی از جمله افروختگی موتور، بوجود آمدن رسوبات بیش از حد ناشی از احتراق، ضعف دلکو، آوانس بیش از حد، کیفیت پایین سوخت رخ می‌دهد. وجود رسوبات بروی الکترود از احتراق مناسب شمع جلوگیری می‌کند و باعث افت قدرت موتور می‌شود. برای تعمیر موتور سیکلت باید سیستم جرقه و سوخت چک شود و از شمع با درجه حرارت مناسب موتور استفاده شود.
11. در شرایطی مانند افروختگی موتور سیکلت، رسوبات محفظه جرقه، نامناسب بودن هوا و سوخت، دلکو صعیف و کیفیت نامناسب سوخت باعث ذوب شدن الکترود شمع می شود. در این حالت نیز مانند حالت قبل موتور کم قدرت شده و کارایی خود را از دست می‌دهد. هنگامی که الکترود شمع ذوب می‌شود باید آن را تعویض نمایید زیرا قابل تعمیر نیست.
12. اگر به هر دلیلی موتور سیکلت شما درست استارت نخورد و به عبارتی زمان احتراق مناسب نباشد منجر به خرابی و تاثیرات نامطلوب در شمع موتور سیکلت می‌شود و از عمر مفید آن کم می‌کند. در صورتی که گاز در موتور در زمان مناسبی در محفظه احتراق جمع نشود به دنبال آن همه فشار برگشتی بر روی شمع موتور وارد شده و به مرور موجب استهلاک شمع می‌شود
12. در زمانی که قدرت موتور موتورسیکلت کم شود، یعنی کاربراتور نمی‌تواند با سرعت مناسب بنزین را وارد محفظه احتراق کنند در نتیجه ورود کم بنزین نسبت بنزین به هوا در محفظه کم شده و بنزین با دمای بالاتری می‌سوزد. گرمای زیاد تولید شده باعث خم شدن و تغیر حالت شمع‌ها در موتور سیکلت می‌شود. شمع باید تعویض شود و قابل تعمیر نیست.
13. کوبش در شمع ایجاد شده است. در این حالت در چینی سر شمع ترک خوردگی دیده می‌شود، ممکن است قسمتی از آن کنده شده باشد، در قسمت الکترود منفی نیز خوردگی ایجاد شده است. این حالت زمانی رخ می‌دهد که اکتان سوخت پایین باشد و همچنین تایم موتور بیش از حد آوانس باشد. بهتر است اقدام به بررسی سوپاپ EGR کرده و همچنین سنسور ناک و ارزش حرارتی شمع را چک کنید.
14. استارت نخوردن موتور سیکلت و خفگی موتور نیز می‌تواند نشان دهنده اختلال در جرقه شمع باشد. اگر شمع درست جرقه نخورد هنگامی که استارت روشن شدن موتورسیکلت را می‌زنید، با اینکه سوخت وارد محفظه احتراق می‌شود اما عدم توانایی شمع در ایجاد جرقه مناسب سوخت وارد شده در موتور خفه می‌شود. بوی بنزین را می‌توانید استشمام کنید. شمع به دلایل مختلفی ممکن است جرقه نزده باشد، لازم است شمع بازدید شود و در صورت نیاز تعویض گردد.
15. قسمت چینی شمع معیوب شده است. زمانی که شمع موتور در درجه حرارت نامناسب کار کند گرمای زیاد موجب خراب شدن چینی شمع می‌شود. با تعویض به موقع شمع و بستن درست و صحیح آن بر روی سیلندر از بوجود آمدن این مشکل پیشگیری کنید. در این حالت جرقه ناقص زده می‌شود و موتور سیکلت استارت نمی‌خورد. بهتر است نسبت به تعویض شمع اقدام نمایید و نکات گفته شده را رعایت نمایید.
در صورتی که به دلیل استارت نخوردن درست موتور سیکلت خود به معیوب بودن شمع‌ها مشکوک شدید در اولین فرصت آن ها را چک کنید. با مشاهده ساده ظاهر شمع‌ها و اتصالات آن ها به وجود یا عدم وجود مشکلات پی می برید می‌توانید. توجه داشته باشید که ظاهر سالم شمع‌ها در موتور سیکلت سفید بوده و تیرگی و سوختگی ندارند. الکترودها و عایق نیز به رنگ خاکستری یا زرد هستند. اگر در ظاهر شمع شکستگی، خوردگی و تغییر شکل، زنگ زدگی یا سوختگی مشاهده شد جرقه های ناقص پیامد این عیب ها هستند که باید بر طرف شوند. شمع معیوب باعث شود که جرقه ناقص و با تاخیر می شود و یا حتی ممکن است جرقه‌ای در شمع زده نشود. شمع معیوب قدرت موتور را کاهش داده و کارایی آن را کم می کند.
پایان پیام/
زودتر از دیگران از اخبار کارآفرینی باخبر شوید
منبع
آموزشگاه پایتخت فناوری
برچسب هاتعمیر تعمیر موتورسیکلت تعمیر و نگهدارى تعمیر و نگهدارى موتورسیکلت شمع شمع موتورسیکلت
