به گزارش «یدکی مارکتز»،صنعت‌خودرو جهانی بیش از دو دهه است به‌دنبال استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای حمل‌ونقل است و از این رو این روزها هیبریدها و الکتریکی‌ها بیش از هر زمانی درصنعت‌خودرو مورد توجه قرار گرفته‌اند و پیش‌بینی می‌شود کمتر از یک دهه دیگر، تولید خودروهای با پیشرانه احتراق‌داخلی تا حدود 60 درصد کاهش می‌یابد. درکشورهای پیشرفته تحقق این امر به‌شدت دنبال می‌شود؛ اما در داخل کشور با وجود علم و دانش به‌روز و حضور جوانان نخبه، همچنان چالش‌هایی بر سر راه الکتریزه شدن خودروها وجود دارد که یکی از آن‌ها عدم‌وجود استانداردهای لازم برای تولید وسیله‌نقلیه الکتریکی است. بر این اساس با دکتر سیدشهریار زینی، مدیرگروه فناوری‌های نوین خودرویی ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضای حمل‌ونقل پیشرفته و معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری به‌گفت‌وگو نشستیم که در ادامه شرح آن را می‌خوانید.
مهم‌ترین چالش در مسیر الکتریکی شدن خودروها در کشور چیست؟ مجموعه‌ای از چالش‌ها درحوزه خودروهای تمام‌برقی و هیبرید وجود دارد و یکی از مهم‌ترین آن‌ها بحث نبود زیرساخت‌های آزمون است. این مساله سبب می‌شود در این بخش نتوانیم نتیجه دلخواه را بگیریم. همچنین برای طراحی این مدل خودروها باید گواهی تایید یا TA اخذ شود تا خودرو تولیدی بتواند شماره‌گذاری شود. بنابراین این موضوع مستلزم آن است که بتوان تست‌های مورد نیاز را به‌عمل آورد. یکی از مهم‌ترین تست‌های خودروهای برقی در کشور، تست R100 یا همان آزمون ایمنی خودروهای الکتریکی است. بنابراین یکی از چالش‌های اصلی که اشاره کردم، نبود زیرساخت‌های آزمون خودروهای الکتریکی در کشور است. علاوه‌بر این بسیاری از استانداردها نیز به‌درستی، کامل و جامع در کشور پیاده‌سازی نمی‌شود.
باتوجه به‌نبود زیرساخت آزمون خودروهای الکتریکی در کشور و چالش‌هایی که در این مسیر وجود دارد، برای مرتفع کردن این موانع چه‌تدابیری اندیشده شده و آیا حل این چالش‌ها در کشور امکان‌پذیر است؟ ستاد توسعه فناوری حوزه فضای حمل‌ونقل پیشرفته با همکاری شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQI) درواقع این مهم را انجام داده‌اند. به‌عبارت دیگر اقدام مشترک در این زمینه صورت گرفته و برای نخستین‌بار درکشور، رویه اجرای آزمون R100 تدوین و نگاشته شده است. این آزمون استاندارد است و درواقع در کشور این استاندارد وجود دارد و سازمان ملی استاندارد پیش‌تر این استاندارد را مطرح و جزو استاندارد 85 گانه معرفی کرده است. البته این استاندارد الزامی است و این آزمون‌ها مطابق استاندارد ECE R100، استاندارد ملی 21471 و الزامات قوای محرکه الکتریکی است. بنابراین این استاندارد وجود دارد؛ اما متاسفانه پیاده‌سازی و اجرایی نشده است. زیرا تا به‌امروز محصولی وجود نداشته که این استاندارد به‌خوبی روی آن اجرا شود. البته ناگفته نماند خوشبختانه ما دو محصول آماده آزمون داریم؛ یکی اتوبوس برقی که شرکت مانا (شرکت اسپین‌آفی دانشگاه تهران) طراحی کرده و دیگری نیز اتوبوس برقی مجموعه مپناست که توسط شرکت شتاب طراحی شده است. این دو مدل اتوبوس‌هایی هستند که می‌توانند بیایند و این آزمون‌ها را انجام دهند.
باتوجه به‌آنچه شما گفتید، آیا استانداردهایی برای خودروهای الکتریکی تدوین شده است؟ همان‌طور که اشاره کردم، با همکاری شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران ISQI و ستاد حمل‌ونقل پیشرفته قرار شد که رویه انجام تست تدوین و اجرایی شود که این موضوع بسیار مهم است.
صحبت از اتوبوس‌های برقی به‌میان آمد؛ آیا این تست‌ها برای اتوبوس‌های برقی می‌تواند با برون‌سپاری انجام شود و خارج از کشور صورت گیرد؟ این مساله برای یک یا دو مورد انجام شدنی است. اما ما از تغییرات فناوری نمی‌توانیم فرار کنیم. به‌هرحال فناوری موضوعی است که خواسته یا ناخواسته باید با آن همراه شویم؛ مانند اتفاقی که در تلفن‌های همراه شاهد آن بودیم. بنابراین ما باید خودمان را با پیشرفت فناوری سازگار کنیم و با آن هم‌سو شویم. یعنی با تکیه بر تکنولوژی روز بتوانیم از ظرفیت‌ها و فرصت‌ها استفاده کنیم. در داخل کشور بسترها و زیرساخت‌های دانشی و تجهیزات فوق‌العاده‌ای وجود دارد. یعنی هم به‌لحاظ تجهیزات و هم از نظر دانش دستمان بسته نیست. چراکه جوانان نخبه و شرکت‌های خوبی در کشور وجود دارد. به‌عنوان مثال شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران ISQI یکی از برندهای بسیار خوب ما در صنعت‌خودرو کشور محسوب می‌شود که وظیفه بازرسی و نظارت بر کلیه حوزه‌های تولید، خدمات فروش و پس از فروش و ارزیابی کیفی محصولات خودروسازان را برعهده دارد. درباره این شرکت بیشتر توضیح می‌دهم؛ چراکه برای ما واقعا ارزشمند است که یک شرکت از بخش‌خصوصی نه‌تنها اعتباری از ما در این زمینه دریافت نمی‌کند، بلکه آورده‌ای هم دارد که ما بتوانیم با تکیه بر آن، این مهم را در کشور توسعه دهیم.
آیا تخصیص اعتبارات دولتی به‌شرکت‌ها می‌تواند در این زمینه موثر باشد؟ اعتبارات دولتی محدود است. یعنی اگر ما بخواهیم موضوعات مختلف را با تکیه بر اعتبارات دولتی پیش ببریم، به‌جرأت می‌توانم بگویم نتیجه مطلوبی نخواهیم گرفت. درواقع همین که شرکتی با علم به‌این‌که این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و ترند دنیاست و آینده تکنولوژی خودرو جهان و ایران به‌آن وابسته است، به‌این مسیر ورود می‌کند، قابل ستایش است و با نگاهی به‌آخرین اطلاعات و اخبار که مرتب نیز تکرار می‌شود، در سال 2030 تولید خودروهایی با پیشرانه احتراق‌داخلی نسبت به‌چیزی که درحال حاضر با آن مواجهیم، نزدیک به‌یک‌سوم کمتر می‌شود. حتی بعضی از منابع، کاهش بیشتر از این مقدار را هم پیش‌بینی می‌کنند. بنابراین به‌همان میزان که تولید خودروهای احتراق‌داخلی کاهش می‌یابد، درمقابل تولید خودروهای الکتریکی افزایش خواهد یافت. براین اساس برای نخستین‌بار این خبر خوب را به‌روزنامه «دنیای‌خودرو» می‌دهم که جلسه اول کارگروه تدوین رویه اجابت استاندارد ECE R100 روز چهارشنبه، مورخ ششم بهمن‌ماه سال جاری برگزار شد و در این جلسه بهترین‌های کشور درحوزه تدوین و رویه اجابت استاندارد انتخاب شدند.
از آنجا که استانداردها مشخص هستند، تشکیل این کارگروه چه کارکردی دارد؟ نکته مهم این است که این استانداردها براساس زیرساخت‌های موجود در کشور تدوین شده است. درحقیقت هنر ما این است که از ظرفیت فعلی استفاده کنیم. به‌هرحال همان‌طور که اشاره کردم، ما محدودیت منابع داریم و باتوجه به‌این محدودیت‌ها نمی‌توان هر دستگاهی را که مورد نیاز است، فراهم کرد. بنابراین استفاده از شبکه و توسعه شبکه آزمایشگاهی یکی از کارهای مهم معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری است که بسیار ارزنده است. شبکه آزمایشگاهی بسیار مهم است و باید با شبکه کردن زیرساخت‌های کشور، از نهایت ظرفیت آن‌ها استفاده کنیم. بر این اساس آنچه در این استاندارد مورد نیاز است، هشت موضوع اساسی است و این هشت مورد در استاندارد R100 مدنظر قرار گرفته است. به‌بیان دیگر قرار است آزمون‌های جامعی درنظر گرفته شود که اتوبوس‌های برقی با آن تست و ارزیابی شوند. این هشت تست به‌طور خلاصه عبارت است از آزمون انفجار، آزمون دما، آزمون شوک مکانیکی، آزمون ارتعاشات، آزمون اورشارژ، آزمون دیس‌شارژ، آزمون شوک دمای سیکل و آزمون حفاظت از اتصال کوتاه خارجی. از این هشت آزمون، تنها شش مورد را می‌توان در داخل کشور اجرایی کرد. همچنین از میان این شش مورد، دو آزمون شوک ارتعاشی و دینامیکی جای اما و اگر دارند. به‌عبارت دیگر اگر قرار باشد این آزمون‌ها روی وسایل نقلیه انجام شود، باید شرکت‌های مجهز به‌این تجهیزات بیمه شوند یا تمهیداتی درنظر گرفته شود که آسیب نبینند؛ چراکه در فرآیند برگزاری آزمون به‌شکل بی‌وقفه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چرا امکان انجام دو تست مورد اشاره شما در کشور وجود ندارد؟ برای آن دو تست ذکر شده، یک مدل‌سازی وجود دارد که با روش‌های شبیه‌سازی و خود آزمون ماژول، این تست را می‌توان پاس کرد. این بخش نهایی را یا باید خارج از کشور انجام داد یا همکاران محترم سازمان ملی استاندارد برای موارد خاص (نمونه‌های تحقیقاتی) با این رویه موافقت کنند. اما درنهایت باید به‌سمت تهیه زیرساخت‌ها و تجهیزات لازم رفت و آن‌ها را فراهم کرد. این زیرساخت و تجهیزات هزینه‌هایی دارد که نهادهایی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان ملی استاندارد و همه نهادهای مربوط به‌این موضوع باید به‌آن ورود کنند و آن را به‌سرانجام برسانند.
برای توسعه مرکز تست خودروهای برقی در کشور، چه‌نهادهای باید با هم همکاری داشته باشند؟ برای توسعه این مرکز تست، نهادی مانند سازمان حفاظت از محیط‌زیست نیز باید ورود کند. اگرچه شاید این سازمان بگوید این موضوع چه‌ارتباطی با آن‌ها دارد؟ این درحالی است که اگر مسیر تسهیل شود و زیرساخت‌های لازم فراهم شود، کشور توانایی ساخت خودروهای برقی را خواهد داشت. بنابراین آلودگی هوا نیز بسیار کم می‌شود. همچنین در این راستا وزارت نفت نیز می‌تواند نقش موثری در این حوزه داشته باشد؛ به‌همین دلیل آنچه درحال رخ دادن است، مسیر پرشتاب توسعه زیرساخت آزمون‌های خودروهای برقی و تدوین استانداردهای مرتبط با آن است. در این صورت کشور می‌تواند گام بلندی در راستای تجاری شدن خودروهای برقی بردارد. این اتفاق مهمی است که ما انتظار داریم همه عزیزان درتمام نهادها برای تحقق آن با یکدیگر همکاری کنند؛ چراکه براساس یک ضرب‌المثل معروف «یک دست صدا ندارد!» البته مجموعه معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری، پیشتاز و پیشرو توسعه فناوری‌های نوین در کشور است، اما به‌تنهایی نمی‌تواند این فناوری‌ها را تجاری‌سازی کند. ایجاد بازار و ترغیب مشتری، موضوعات مهمی است که نیاز است وزارت صمت روی آن کار کند. از طرفی حمایت‌های دولتی نیز باید صورت گیرد. ما انتظار داریم که از ماده 12 حمایت شود و دو سازمان وزارت نفت و شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت کمک کنند این مهم تسهیل شود تا تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران به‌این بخش و به‌این حوزه ورود کنند تا حرکت آن شتاب بگیرد.
به‌نظر شما حمایت‌های دولتی تا چه‌میزان در این زمینه اهمیت دارند؟ همه‌جای جهان به‌این شکل است که دولت حمایت‌های خود را از یک مسیر جدید دریغ نمی‌کند؛ یعنی شما هیچ جای جهان نخواهید دید که موضوع حمایت از خودروهای الکتریکی بدون حمایت‌های دولتی به‌فرجام رسیده باشد. ابتدا باید حمایت‌های دولتی صورت بگیرد و پس از آن محصول دربازار مشتری جذب می‌کند و سودآور می‌شود و بعدها به‌صورت تدریجی حمایت‌ها کم می‌شوند. اما جالب است بدانید که هرگز حمایت دولتی به‌صفر نمی‌رسد. به‌طور مثال مالکان خودروهای احتراق داخلی در کشوری مانند فرانسه به‌دولت مالیات پرداخت می‌کنند؛ اما همین مالیات برای خودروهای برقی صفر است.
به‌عنوان سوال پایانی برای این‌که دولت بتواند حمایت‌های خود را در این زمینه بیشتر کند، چه راهی را پیشنهاد می‌کنید و آیا می‌توان به‌آینده صنعت الکتریزه شدن خودرو امیدوار بود؟ در اغلب کشورهای پیشرفته دولت‌ها از خودروهای الکتریکی حتی بیشتر از هیبریدها حمایت می‌کنند؛ زیرا بسیار مهم است که میزان CO2 یا گاز منواکسیدکربن تولیدشده توسط خودروها به‌صفر نزدیک شود. بنابراین از دولت این انتظار می‌رود با توجه به‌جایگاهی که خودروهای الکتریکی دارند، برای ورود به‌این صنعت، مسیر را هموار کند و نهادهای مربوطه که زیر نظر دولت محترم هستند نیز همکاری‌های لازم را با عوامل اجرایی داشته باشند. درنهایت باید گفت باتوجه به‌دانش و پتانسیلی که در کشور وجود دارد، الکتریزه شدن در صنعت‌خودرو کشور امکان‌پذیر بوده و آینده بسیاری خوبی در انتظار آن است.
